Սյունիքի ՈՆՄԺ
Syunik ICH

Մի պեցուր չինարու յրա մի արագիլի պյւն ա ինում: Ըտեղ մի պառաված արագիլ արթեն հալան ընգյDծ, թևերը թBւլDցDծ, լհD նափDսը զոռով ա քինBւմ-կյDմ: Տըրա ճոտը տեսնում ա, վըեր մորը հալը լյDվ չի, ըշկերին կրակը հանգյում ա: Շատա մտածում, թա հինչ անի, վըեր մորը մահա ըզադի: Մերն ալ օզում չի վըեր ճոտին չըրչարի: Լհա մի խուրմա լի օտի, դաստին ըշկերին լյուսը կկյD տեղը: Բայց մարը ճոտին հեռու տեղ թողում չի վըեր քյինա, ասում ա` խոխիս կլխին մի օյին կկյD, աշկա հեռու հարկավեր չի պաց թուղած:

- Մամա´, վախումիլ, թող թռնեմ:

- Չէ´, չէ´, բալաս, տյBւ կուճի ես, անփորձ ես, ես ալ հալան ընգյած, հո՞վ կկյD քու հրայիթ: Քու պիրած խորմաթ թող մի օր ինձ գյանք տա, բա տրանա եդը. վըեչ մի պյDն: Ես գյանքս անց եմ կցրալ, տյBւ քու հոքսըդ քաշի:

Արագիլին ճոտը ալ կարում չի էթ խոսքերիթ տիմանա, մորն անա թաքուն տյBւս ա կյալիս երգինքին եշում, թևերը թափ տալիս, թռնում: Ասում ա` մերըս ինձ հարյուր տարվա գյանք ա բախշDլ, թող ես ալ լհա մի օրվա գյանք բախշեմ իրան:

Սարեր, ծորեր, ծովեր ա անց կենում, հըսնում ա մի մեծ ծմակ: Տեսնում ա ըտեղ լյվ խուրմա կա: Իսկույն երկու հատ պուք ա տալիս: ԲյBւրդDն ծմակը մըթնում ա, քամի յա պրցրDնBւմ. տյBւ մի ասիլ, էթ ծմակիթ տերը քառսուն կըլխանի ընժդհD յա:

Կյալիս ա ասում. – Տյու հո՞վ ես, վըեր սերտ ես ըրալ իմ ծմակում խուրմա պոկել:

-Մերըս ծանդր հիվանդ ա, խուրմա յա հարկավեր, վըեր աշկերը տեսնա: Աշկերին իշեղը ցմաքալ ա: Ասալ եմ` խուրմա տանեմ, մի օր գյանքը էրգյDնացնեմ:

ԱժդDհDն կլBխը տուրուր ա տալիս. - ՀDլD մետս չի կյալիս, վըեր մի կենթանի կյա ըստեղ, մին ալ սաղ-սալամաթ քյինա: Դե գյիդա, վըեր վերչըթ եկալ ա: Համել քեզ բաց եմ թողալու, գյուդում եմ, վըեր մերը լյDվ պDն ա, ինձալ ա մեր պիրալ: Մինակ մի պայմանավ` աշկերիթ շիրան պիտի խմեմ:

ԱժդDհDն էթ ճոտին աշկին շիրան խմում ա, պDց թողում: Վեչ մթեն աշխարհը, վեչ աշկին ցավը, վեչ մի պDն ճոտին առաչը չի կարում թա պահի: Խուրմեքը պենդ փռնում ա, թռնում բիդա մոր կոշտը: Շատ վըեր քյինում ա, բուրդան տեմ ա ինգյում մի քերծի: Եր ա կյալիս տափը, դինջանում: Քերծին տական մի կրյա յD տյBւս կյալիս:

Արագիլն ասում ա. - ՏյBւ հո՞վ ես:

- Ես կրիա եմ…

- Ինձ քյոմագ ըրա թռնեմ, քինամ, մերըս մահի յերա յա:

Կրիան ծիծաղում ա. – Մերը հի՞նչ պյDն ա:

- Հի՞նչ ա, քեզ մեր չի պիրալ, մեծըցրալ:

- Ես մերը գյուդում չեմ հինչ պյDն D: Աշկ եմ պDցալ` ծվին քչեպն եմ տեսալ, ինքս եմ ինձ հետի սնունդ ճարալ, կլոխս պահալ:

Կրյան իրեսը շոռա տամ, քինում:

Քրծին տական մի ղուշ ա տյուս կյալիս, ասում. – Ինձ մերըս ա լյուս աշխարհ պիրալ, մեծըցրալ, ե´ք, ես քեզ քյոմագ անեմ, մի տեղ թռնենք:

Արագիլին ճոտը ուրխանում ա: Իրանք միտեղ թըռնում են, ղոշը ճոտին պյուրում ա թողում իրանց չինարու պյունումը: Ճոտը խուրմեքը տամ ա իրա մորը:

Մերը օտում ա, աշկերը իլբիհալի պանվում ա, ճոտին ասում ա. – Մի աշկերըթ պեց ըրա, եշեմ, քուշտանամ:

Ճոտը աշկերը պաց ա անում:

- Հո՞ր ա քու աշկերթ:

Ղուշը մեջ ա ընգյBւմ, ասում ա. – Աշկերը երկու խուրմի նհետ փոխալ ա:

Մերը ճոտին խտտում ա, աշկերը քսում աշկերին, իրան աշկի լյուսը տամ ճոտին:

- Մամա´, էթ հի՞նչ ըրեցիր:

- Վեչինչ, ազի´զ բալա, քու աշկիթ իշեղը քեզ տվեցի: Քո աշկիթ շիրան խուրմին մեչին էր: Իմ տունըս-տեղըս, էս ծառերըս, սարերս քեզ եմ տալիս: Մոր համար տրանա թանգ պյDն չկա: Եր կալ, ազի´զ բալա ու ինձանա էրգյան ապրի…